Algemeen
1. Inleiding / impact op de gemeente
Het is inmiddels meer dan een jaar geleden dat de eerste Corona besmetting in Nederland bekend werd. Heel 2020 heeft wereldwijd in het teken gestaan van het virus en de impact daarvan. De wereld is veranderd, de samenleving is er door aangetast. Er ontstond een nieuwe werkelijkheid, onvoorstelbare scenario’s werden dagelijkse praktijk; ziekenhuiszorg die niet kon plaatsvinden omdat de intensive care overbelast was door Corona patiënten, wachttijden bij begrafenisondernemers, besmetting bij dieren, thuiswerken en online vergaderen, een avondklok, geen vrije tijdsbesteding of vakantie, winkels gesloten.
De eerste golf heeft Laarbeek hard geraakt. Het delen van veel leed en verdriet heeft een diepe indruk achtergelaten. Zowel bij de inwoners als bij het gemeentebestuur. Een herdenking van alle slachtoffers wordt nog gepland, omdat dat eerder niet mogelijk was.
In onze gemeente heeft de uitbraak van het Covid-19-virus een grote impact gehad en beïnvloedt het nog steeds het dagelijks leven, net als in de rest van Nederland of zelfs de hele wereld. Aan het begin van de uitbraak is er een crisisteam samengesteld. Dat team besprak in 2020 59 maal wekelijks (of indien nodig vaker) de maatregelen en de gevolgen daarvan voor de Laarbeekse gemeenschap. Wat kan wel en wat mag niet? De structuur van OMT-kabinet-Veiligheidsregio en lokaal bestuur (in een crisisstructuur (GRIP 4)) werkt goed: landelijke maatregelen en ruimte voor regionale en lokale invulling. Voordat de Tijdelijke Wet Maatregelen van kracht werd, zijn er vanuit de Veiligheidsregio 18 noodverordeningen afgekondigd met regels, uitvoering en duiding van het Rijksbeleid.
Het gemeentelijk crisisteam heeft ondernemers, verenigingen en instanties op allerlei fronten geadviseerd hoe om te gaan met de maatregelen. Vanuit het gemeentebestuur zijn er drie bijeenkomsten geweest met horeca, bouw- en tuincentra, meerdere overleggen met Sint Nicolaascomités en carnavalsverenigingen, 531 vragen van inwoners beantwoord en talloze gesprekken geweest met allerlei gremia over de mogelijkheden om binnen de maatregelen verantwoord te kunnen handelen. Ondanks een positieve grondhouding ten opzichte van vragen, bleek toch vaak dat het antwoord geheel of gedeeltelijk negatief was. Activiteiten en evenementen moesten helaas in veel gevallen worden afgezegd. Met de juiste uitleg en door met elkaar in gesprek te blijven zijn relaties goed gebleven.
De gemeenteraad is structureel op meerdere momenten bijgepraat in openbare vergaderingen. Via een open brief, een kaartje en een videoboodschap is bij inwoners een hart onder de riem gestoken. Het mag gezegd: de inwoners hebben zich prima aan de maatregelen gehouden. De discipline was en is goed. Het opblazen van een corona-testlocatie bij het Gezondheidscentrum en het opleggen van een last onder dwangsom waren incidenten.
In deze terugblik op 2020 moet de eerste nertsenbedrijf in Nederland met het Covid-19-virus in Laarbeek genoemd worden. Na het eerste bericht daarover vanuit het ministerie hebben we laten zien dat we als kleine gemeente flexibel en capabel zijn om een dergelijke crisis adequaat aan te kunnen pakken. De monitoring op dat moment, de vervolg-besmettingen en de nazorg hebben een claim gelegd op onze organisatie, maar hebben we ons van onze beste kant laten zien. Aan het begin van de crisis, tijdens de nertsenbesmettingen en bij de ontploffing van de teststraat hebben we lokaal en landelijk veel media-aandacht gekregen. Daar hebben we prima op kunnen anticiperen.
2. Wat is impact op de gemeentelijke organisatie geweest
De Corona crisis heeft in 2020 grote impact gehad op de gemeentelijk organisatie. Direct in het begin is een stuurgroep ingericht waar vanuit de crisis binnen onze gemeente bestuurd wordt. Wij hebben uiteraard gehoor gegeven aan de landelijke maatregelen om zoveel als mogelijk thuis te werken. Hierin heeft de organisatie zich wendbaar getoond. Zowel voor onze medewerkers en de bijbehorende aanpassingen in de privé situatie maar ook voor de technische ondersteuning die het thuiswerken mogelijk moest maken. Het faciliteren van het thuiswerken had onze hoogste prioriteit; de hulpmiddelen hiervoor zijn uitgebreid. Veel van het werk ging, na een korte gewenningsperiode, grotendeels door. Participatie trajecten zijn in het begin van de crisis on-hold gezet. Echter na verloop van tijd kregen die zijn beslag in digitale varianten waar we al lerende steeds meer bedreven in zijn geraakt als organisatie. Mede hierdoor is onze dienstverlening voor onze inwoners ongehinderd doorgegaan en zijn het merendeel van onze doelstellingen gerealiseerd. In de maatschappelijke opgaven / taken heeft Covid-19 een stevige impact gehad. In de volgende alinea wordt per onderwerp een toelichting gegeven wat we als gemeente hebben gedaan.
3. wat hebben we gedaan voor de inwoners en voor de bedrijven / ondernemers en verenigingen
Onderwerp | Wat willen we bereiken met de corona maatregelen | Wat hebben we gedaan |
|---|---|---|
Jeugd & Wmo | We willen ervoor zorgen dat jeugdigen en hun gezin de jeugdhulp zoveel mogelijk regulier blijven ontvangen die benodigd is. En ontvangers van Wmo ondersteuning zoals dagbesteding, individuele begeleiding, hulp in de huishouding etc. zoveel als mogelijk gebruik kunnen blijven maken van hun ondersteuning. | Voor jeugd en Wmo zijn via de gemeenschappelijke regeling Peelgemeenten zorgorganisaties gecompenseerd voor aantoonbare meerkosten die zij hebben gemaakt om de zorg te kunnen blijven leveren die voldoen aan de corona maatregelen (de afhandeling hiervan vindt plaats in 2021). Daarnaast konden zorgaanbieders gebruik maken van continuïteitsregeling waarmee een eventueel verlies van omzet door Corona werd gecompenseerd om hiermee de zorg te kunnen blijven garanderen. |
Noodopvang | Als gemeente maken we noodopvang mogelijk zodat mensen met een cruciaal beroep kunnen blijven werken | De reguliere bevoorschottingen voor kinderopvang is doorgegaan ondanks er minder kinderen gebruik van konden maken. Hierdoor kon de kinderopvang openblijven voor de noodopvang. |
Kinderopvang | Ouders betalen een eigen bijdrage voor door de gemeente gefinancierde kinderopvang. Deze eigen bijdrage wordt niet door het rijk gecompenseerd. | Ouders zijn gecompenseerd voor de eigen bijdragen kinderopvang. |
Vervoer | Het is belangrijk dat continuïteit van de voorziening doelgroepenvervoer bijvoorbeeld leerlingenvervoer en Wmo vervoer gegarandeerd blijft | Door de Corona maatregelen is het vervoersvolume sterk afgenomen in 2020, ook het leerlingen vervoer lag tijdens de lockdown grotendeels stil. Hiervoor zijn afspraken gemaakt met de vervoerders over financiële ondersteuning om hiermee het gebruik van het vervoer te kunnen blijven garanderen en ook aanpassingen verricht kunnen worden om te voldoen aan de Corona maatregelen. |
Subsidies | Door de Corona maatregelen hebben organisaties die subsidies ontvangen van de gemeente mogelijk geen activiteiten kunnen verrichten. Het is van belang dat subsidie ontvangers geen grote financiële nadelen ondervinden door de Corona crisis en waar mogelijk activiteiten zoveel mogelijk in aangepaste vorm kunnen blijven plaats vinden om de inwoners te kunnen blijven ondersteunen | Subsidies worden verleend voor activiteiten. Indien deze activiteiten niet plaats vinden zou de subsidie terug betaald moeten worden. Vanwege de Corona crisis heeft de gemeente besloten de subsidies regulier te verstrekken en geen terug betalingsverplichting op te leggen. Daarnaast is de gemeente actief betrokken bij het beoordelen en meedenken voor het verrichten van aangepaste activiteiten (passend binnen de maatregelen), hierbij was nadrukkelijk aandacht voor de jeugd. |
Sport | Door de Corona maatregelen hebben veel sport gerelateerde activiteiten niet kunnen plaats vinden. De sportverenigingen moeten geen financieel nadeel ondervinden van het wel in rekening brengen van sportvelden en sportaccommodaties terwijl er geen gebruik van gemaakt kon worden | De gemeente heeft middelen van het Rijk ontvangen om alle huren kwijt te schelden indien er geen gebruik is gemaakt van de faciliteiten. Ook verengingen die gebruik maken van faciliteiten waar de gemeente geen eigenaar van is hebben kwijtschelding ontvangen. Tevens heeft de gemeente actief meegedacht met sport activiteiten die wel uitgevoerd konden worden binnen de geldende maatregelen. Bijvoorbeeld voor de binnensporten een buitenlocatie aan te wijzen. Bij een aantal sportlocaties is het groot onderhoud ook naar voren gehaald. Dit is geen directe Corona maatregel maar zorgt er wel voor zodra er weer gesport kan worden het niet gesloten wordt vanwege groot onderhoud. |
Ondersteuning | De gemeente wil inwoners, ondernemers en zzp'ers zoveel mogelijk ondersteunen met hun corona gerelateerde vragen | Inwoners en ondernemers konden met hun Corona gerelateerde vragen terecht bij de gemeente. Kwijtschelding van evenementen en leges heeft plaats gevonden alsmede voor gebruik terras op onze gronden en marktgelden voor non-foodkramen. |
Thuiswerken | Werknemers weken zoveel mogelijk thuis zodat we zowel gehoor geven aan de landelijke maatregelen, onze inwoners en medewerkers beschermen om verspreiding van het virus te voorkomen | Alle werknemers werken, waar de functie dat toelaat, zoveel mogelijk vanuit huis en worden ook gefaciliteerd om effectief en onder goede arbeidsomstandigheden thuis te werken. |
Corona-proof dienstverlening | Onze reguliere dienstverlening moet (aangepast binnen de Corona maatregelen) zoveel mogelijk regulier doorgaan zodat de inwoners gebruik kunnen blijven maken van onze diensten. | Er zijn diverse aanpassingen verricht aan het gemeentehuis om te kunnen voldoen aan de Corona maatregelen. De dienstverlening heeft regulier door kunnen blijven gaan met zo min mogelijk ongemak voor onze burgers. Zelfs met het thuiswerken is de dienstverlening regulier door gegaan. |
Toezicht en handhaving | Dat alle inwoners een veilige omgeving hebben waar gelet wordt op en bewustwording over de corona maatregelen extra onder de aandacht wordt gebracht | Er is extra handhavingscapaciteit ingezet gedurende de corona periode om meer toezicht te kunnen houden op straat. Maar ook het in gesprek gaan met inwoners en ondernemers over de Corona maatregelen. Hierbij is vooral ingestoken op preventie. Tevens is er actief contact gezocht met een aantal personen die actief via de social media te kennen hebben gegeven zich niet te gaan houden aan het vuurwerkverbod. Ook degenen die het voorafgaande jaar zich schuldig hebben gemaakt aan vernielingen tijdens oud en nieuw zijn telefonisch benaderd. In de week voor oud en nieuw is er extra handhavingscapaciteit ingehuurd om te zie op naleving van het vuurwerkverbod. De ruiming van nertsenfarms in Laarbeek in verband met de uitbraak va Corona heeft extra inspanning gevraagd van de buitendienst, verkeersregelaars en de Boa’s in verband met de te treffen verkeersmaatregelen en preventief toezicht. |
Belastingen | Divers inwoners, ondernemers en zzp'ers worden getroffen door de Corona crisis. Hiervoor is het belangrijk om mee te denken en rust en ruimte te geven in hun financiën | Uitstel van betaaltermijn is gehanteerd en geen actieve debiteurenbeheer en incasso procedures. |
Participatie, TOZO regelingen en bijstand | Inwoners, ondernemers en ZZP'ers die door de corona crisis en / of maatregelen een verlies van hun inkomen of baan hebben moeten goed ondersteund worden om verlies van inkomen of werkloosheid te minimaliseren | De gemeente heeft middels de gemeenschappelijke regeling Senzer uitvoering gegeven aan de Tozo regeling (tijdelijke overbruggings regeling zelfstandige ondernemers). Hiermee werd voorzien in een aanvullende uitkering voor het levensonderhoud van ondernemers. Ook konden ondernemers voor vragen terecht bij het ondernemerspunt. |
4. Wat hebben we van het rijk ontvangen
In totaal is er € 5,3 miljoen aan Corona compensatie in verschillende tranches ontvangen.
In de onderstaande tabel geeft gegroepeerd weer welke middelen van het Rijk zijn ontvangen ter compensatie voor de Covid-19 kosten / maatregelen.
Vergoedingen Rijk | bedragen x € 1.000 | |
|---|---|---|
Participatie & Tozo | 4.854 | Ref 1 |
Cultuur, buurthuizen, vrijwilligersorganisaties | 138 | Ref 2 |
Zorgkosten Jeugd & Wmo en eigen bijdragen Wmo | 88 | Ref 3 |
Schrappen opschalingskorting | 72 | Ref 4 |
Toezicht & handhaving | 52 | Ref 5 |
Compensatie kwijtschelden huren accommodaties | 48 | Ref 6 |
Kinder/peuter opvang & noodopvang kinderen | 44 | Ref 7 |
Bijdrage hogere kosten verkiezingen | 31 | Ref 8 |
Bijzondere bijstand, schuldenbeleid | 15 | |
Compensatie wegvallen inkomsten o.a. markt en evenementleges | 7 | |
Compensatie quarantainekosten | 3 | |
Totaal | 5.352 |
Toelichting op de ontvangsten
Ref 1: er is € 4,8 miljoen ontvangen voor uitvoering van de Tozo (tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers) regeling en de bijbehorende vergoedingen alsmede vergoeding voor participatie taken. Deze middelen zijn betaald aan de GR Senzer die deze werkzaamheden namens de gemeente Laarbeek verricht.
Ref 2: van het Rijk is er een vergoeding ontvangen voor het openhouden of vergoeden van initiatieven voor culturele instellingen, buurthuizen en vrijwilligersorganisaties.
Ref 3: Er is € 88.000 vergoed voor eigen bijdragen Wmo (die een periode is kwijtgescholden), en uitvoering en bijbehorende kosten voor de maatregelen meerkosten zorgaanbieders en de continuïteitsregeling
Ref 4: Er zou een opschalingskorting plaats vinden, hier voor heeft er een compensatie plaats gevonden. Deze middelen zijn ingezet voor de reserve Covd-19
Ref 5: Compensatie voor extra kosten voor toezicht en handhaving op de corona maatregelen
Ref 6: Dit betreft de TVS gelden die aangevraagd kunnen worden voor kwijtschelding huren van sportverenigingen in de Corona periode.
Ref 7: Bijdrage voor kinder / peuteropvang en de noodopvang die was mogelijk gemaakt voor de kinderen van ouders met cruciale beroepen.
Ref 8: al een vergoeding gekregen voor de hogere kosten om volgens de Corona maatregelen veilig de verkiezingen te kunnen organiseren.
5. Uitgaven Covid-19
Overzicht van de uitgaven
In de onderstaande tabel is per programma visueel gemaakt welke activiteiten zijn verricht, welke maatregelen zijn genomen in relatie tot Corona en of dit heeft geleid tot meer uitgaven, minder inkomsten of kosten neutraal zijn geweest.
Programma | ||||||
1. | Burger en bestuur | communicatieve dienstverlening | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
2. | Veiligheid | Veiligheidsregio | Toezicht en handhaving | |||
3. | Woon- en leefklimaat | |||||
4. | Economie en werkgelegenheid | Steun ondernemers (senzer) | Uitgaven participatie (senzer) | Bijstand | Tozo regelingen | Kwijtschelding leges, staangelden |
5. | Gezondheid, welzijn, zorg en onderwijs | Zorgkosten (continuerings en meerkosten regeling via GR Peelgemeente) | Steun sportverenigingen, sporthal beheerders, cultuur en andere subsidie ontvangers | Leerlingen en collectief vervoer | kinderopvang / peuteropvang (noodopvang) | Inkomsten verhuur |
6. | Financien en bedrijfsvoering | Digitalisering en thuiswerken | ||||
Meer uitgaven | ||||||
Minder inkomsten | ||||||
Kosten neutraal (eigen begroting / dekking vanuit het rijk) | ||||||
Totaal zijn er € 5,1 miljoen aan Corona gerelateerde uitgaven verricht in 2020.
Deze bestaan voornamelijk uit:
Uitgaven | bedragen x € 1.000 |
|---|---|
Tozo overheveling budget naar Senzer (dit betreft dus niet werkelijk uitgegeven Tozo middelen) | 4.655 |
Bijdrage GR Peelgemeente voor uitvoering maatregelen o.a. Jeugd en Wmo | 92 |
Kwijtschelding huren en tegemoetkoming sporthallen | 123 |
Leerlingen en collectief vervoer | 118 |
Communicatie, thuiswerken, corona-proof dienstverlening en overige uitgaven | 113 |
Toezicht en handhaving | 46 |
Bijdrage kinder / peuteropvang | 4 |
Totaal | 5.151 |
Bovenstaande uitgaven zijn uitgaven die zijn verricht als gevolg van Corona. Dit betekent niet dat dit meerkosten zijn ten opzichte van de begroting. Diverse budgetten, bijvoorbeeld leerlingen en collectief vervoer, zijn binnen de bestaande middelen uitgevoerd.
Daarnaast zijn er ook nog andere uitgaven verricht in relatie tot Corona die niet in bovenstaand overzicht zijn opgenomen omdat deze moeilijk te kwantificeren zijn.
Voorbeelden hiervan zijn de maatregel om geen subsidies terug te vorderen waar als gevolg van Corona geen prestatie tegenover staat maar bijvoorbeeld ook uren van onze medewerkers die besteed zijn aan Covid-19. Dit is niet separaat geboekt en valt regulier in de personeelskosten.
Gemiste opbrengsten
Naast de bovenstaande kosten zijn er ook diverse gemiste opbrengsten. Voorbeelden hiervan zijn huurinkomsten voor sporthallen en velden, inkomsten uit leges voor evenementen en vergunningen, marktgelden etc.
6. Reserve Covid-19
De gemeenteraad heeft op 05-11-2020 bij de 2e tussenrapportage 2020 besloten tot invoering van een (tijdelijke) Reserve Corona (COVID-19) en storting van de niet-geoormerkte middelen uit de algemene uitkering 2020 ad € 517.000.
Deze reserve is bedoeld voor incidentele hogere uitgaven / nadelen voor onze gemeente als gevolg van Covid-19.
In 2020 zijn er nog geen uitgaven ten laste gebracht van deze reserve. Deze is hierdoor nog volledig beschikbaar voor boekjaar 2021 en verder indien nodig.
7. Risico's
Als gevolg van Covid-19 zijn er diverse risico's die mogelijk een negatieve financiële impact kunnen hebben op de financiën. Deze risico's zijn verwerkt in de paragraaf weerstandsvermogen.
Het aantal omvangrijke risico's vanwege Covid-19 schatten we wel in als beperkt doordat de meeste kosten binnen de rijksmiddelen of bestaande budgetten gedekt konden worden. Daarnaast is er nog een reserve gevormd voor Covid-19. De belangrijkste 3 Corona risico die verwerkt zijn in de paragraaf weerstandsvermogen zijn:
- Hogere kosten Jeugd en Wmo (bij de GR Peelgemeenten) als gevolg van Covid-19, mogelijk nasleep effect en mogelijk hogere kosten door lange termijn gevolgen van Covid-19.
- Hogere kosten bij participatie en bijstandsuitkeringen als gevolg van Covid-19 nasleep waarbij meer ondernemingen mogelijk faillissement moeten aanvragen en hierdoor de werkeloosheid toeneemt.
- Hogere Personeelskosten, zowel voor risico hoger ziekteverzuim door Covid-19 toename als hogere kosten om het thuiswerken goed te faciliteren.